Οι “πνευματικοί” μας άνθρωποι
Πέφτουμε από
τα σύννεφα κάθε φορά που ένας «άνθρωπος του πνεύματος» προβαίνει σε μια
περίεργη δήλωση. Αυτή τη φορά ήταν η σειρά της Κικής Δημουλά που
δεν αντέχει να καταλαμβάνουν τα παγκάκια οι ξένοι. Ας αναλογιστούμε το
ποιόν αυτών των «πνευματικών ανθρώπων» και κυρίως το πως έφτασαν σε σημείο να
θεωρείται η γνώμη τους πιο σημαντική από αυτήν ενός ανθρώπου. (Την λέξη
«πνευματικοί» την βάζω σε εισαγωγικά γιατί την θεωρώ εντελώς αδόκιμη. Αν
υπάρχει ένας άνθρωπος του πνεύματος τότε σημαίνει ότι έχει υπερβεί την ύλη και
έχει ήδη αποδεχθεί τον αντιδιαλεκτικό διαχωρισμό πνεύματος και ύλης. Επειδή αν
υπήρχε τέτοιος άνθρωπος θα ήταν θεός, απλά κατανοούμε ότι δεν υπάρχει, και
χρησιμοποιούμε τη λέξη σε εισαγωγικά για να ομαδοποιήσουμε την ύποπτη
συνομοταξία ποιητών, συγγραφέων, ηθοποιών, τραγουδιστών και όλων όσων
αρέσκονται στην ανάδυσή τους πάνω από το επίπεδο της τρέχουσας λαϊκής σκέψης).
Η Δημουλά δεν είναι η πρώτη ούτε θα είναι η τελευταία από αυτούς που παρεμβαίνουν στο δημόσιο λόγο για να στηρίξουν από αντιλαϊκές μέχρι και φασιστικές πολιτικές. Βρίθει ο τόπος με άρθρα, συλλογές υπογραφών, κείμενα, συνεντεύξεις ανθρώπων που προέρχονται από το χώρο της τέχνης και παίρνουν θέση για τα τεκταινόμενα. Άλλωστε οι περισσότεροι καλλιτέχνες δεν έχουν πια έργο να διαφημίσουν, είναι λίγο και στη μόδα οι πολιτικές συζητήσεις, έρχεται και η επικαιρότητα κάθε τόσο να ταράξει τα νερά και αναγκάζονται να πάρουν θέση και οι καλλιτέχνες.
Αναγκάζονται γιατί οι περισσότεροι από αυτούς προσπάθησαν τα προηγούμενα χρόνια, τα χρόνια της ανάπτυξης και του νεοπλουτισμού να κρυφτούν πίσω από το καλλιτεχνικό τους έργο. Ακόμα και καλλιτέχνες που είχαν κάποτε συνδεθεί με την Αριστερά και το λαϊκό κίνημα, άμβλυναν τόσο πολύ το λόγο τους για να αποκτήσουν συμπάθειες στο επερχόμενο εκσυγχρονισμένο πόπολο σε τέτοιο βαθμό που αν τους άκουγες θα νόμιζες ότι όντως έχει δίκιο ο Φουκογιάμα όταν γράφει για το τέλος της Ιστορίας.
Οι περισσότεροι καλλιτέχνες είχαν πάντα κάποιες ιδιαιτερότητες. Ήθελαν και να είναι με το ρεύμα του κόσμου αλλά και να μην είναι δεσμευμένοι από αυτό. Να τραγουδάνε δηλαδή επαναστατικά, αντάρτικα και πολιτικά τραγούδια τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης, αλλά να αφήνουν και μια πόρτα ανοιχτή στην άρχουσα τάξη. Έδειχναν δηλαδή με την ίδια τους τη στάση ότι περισσότερο έπαιζαν ένα ρόλο, παρά ακολουθούσαν αυτό στο οποίο πίστευαν. Έτσι, ήταν και η πίτα αφάγωτη και ο σκύλος χορτάτος.
Το γεγονός ότι όλοι αυτοί συνδέθηκαν με τον λαό μέσω της Αριστεράς, των κομμάτων της και των νεολαιών της, δεν ήταν μια απλή συγκυρία. Η Αριστερά είχε ανέκαθεν μια προνομιακή σχέση με την τέχνη. Την καταλάβαινε, την αναζητούσε, την διέσωσε από το αντιαισθητικό καρακιτσαριό της τότε Δεξιάς. Η Αριστερά άλλωστε συνδέθηκε με τις τέχνες και τα γράμματα σε τέτοιο βαθμό που για χρόνια όποιος φορούσε γυαλιά θεωρούνταν εκ προοιμίου «κουμμουνιστοσυμμορίτης».
Σήμερα βιώνουμε την αμηχανία της Αριστεράς. Οι ίδιοι που πανηγύριζαν για το εκλογικό ρεκόρ Αριστερού κόμματος πριν από ένα χρόνο, αισθάνονται την πραγματική αδυναμία να υποστηρίξουν τις πολιτικές τους θέσεις και ιδέες. Αποδέχονται τα βασικά αξιώματα της κυρίαρχης (νεοφιλελεύθερης) πολιτικής και έχουν φτάσει ακόμα και σε σημείο να δικαιολογούν τα μνημόνια. Επιδίδονται σε μάχες επικοινωνιακού χαρακτήρα, φτάνοντας ακόμα και σε σημείο να απεκδύονται των «πιστεύω» τους προς τέρψιν του φιλονοικοκυραίικου εκλογικού κοινού τους. Είναι επόμενο να το κάνουν και οι πάντα άθικτοι από οποιαδήποτε πραγματική επαφή με το πόπολο «πνευματικοί άνθρωποι».
Προφανώς και υπήρχαν ελάχιστες εξαιρέσεις στο πέρασμα των ετών. Λίγοι είχαν την «καθαρότητα» ενός Βάρναλη, ενός Ρίτσου, ενός Λοϊζου ή ενός Αναγνωστάκη. Για όσους η πραγματική τους ζωή ήταν ένα με την καλλιτεχνική δημιουργία η μοίρα δεν επιφύλαξε μεγάλες τιμές, ούτε Νόμπελ. Η καθολική καταξίωση απαιτεί, σε ένα βαθμό υποχώρηση από τις ιδέες σου. Ή σε άλλες περιπτώσεις απλά απαιτεί να σταματήσεις να παίζεις τον ρόλο που έπαιζες. Τώρα η εποχή είναι πιο κυνική και δεν κρατάει ούτε τα προσχήματα: Έχει χώρο ακόμα και για τους φασίστες, δεν θα είχε για κάποιον που απλά αναπαράγει τα όσα θέλουν να αναπαράγουμε όλοι μας;
Οι «άνθρωποι του πνεύματος» δεν είναι εξ ορισμού αριστεροί ή προοδευτικοί ή ακόμα και αντιφασίστες. Αυτήν την ψευδαίσθηση μας καλλιέργησαν και οι ίδιοι, όταν η επανάσταση πουλούσε. Τώρα δεν πουλάει. Τώρα πουλάει ο φόβος, ο «τεχνοκρατικός ρεαλισμός», η συμμόρφωση με τις ευρωπαϊκές εντολές και το μεγάλο όραμα της ενωμένης ευρώπης που ακόμα και τα φωτισμένα «πνευματικά» μυαλά δεν έχουν καταλάβει ότι έχει γίνει εφιάλτης για τους ευρωπαϊκούς λαούς. Θα ήταν αδύνατο να λειτουργούν οι καλλιτέχνες ως πρωτοπορία ενός λαού που έχει εύκολα αφομοιώσει όλα τα στοιχεία του εκφασισμού, πολύ πριν γίνει μόδα η Χρυσή Αυγή. Θα ήταν αδύνατο να λειτουργήσουν ως πρωτοπορία τη στιγμή που ο ίδιος ο λαός που βιώνει τον βιασμό του σαν να ήταν σκηνή από ταινία και όχι η πραγματικότητα, δεν λειτουργεί ως λαός, αλλά ως ξεπεσμένοι μικρομεγαλοαστοί.
Η Δημουλά δεν είναι η πρώτη ούτε θα είναι η τελευταία από αυτούς που παρεμβαίνουν στο δημόσιο λόγο για να στηρίξουν από αντιλαϊκές μέχρι και φασιστικές πολιτικές. Βρίθει ο τόπος με άρθρα, συλλογές υπογραφών, κείμενα, συνεντεύξεις ανθρώπων που προέρχονται από το χώρο της τέχνης και παίρνουν θέση για τα τεκταινόμενα. Άλλωστε οι περισσότεροι καλλιτέχνες δεν έχουν πια έργο να διαφημίσουν, είναι λίγο και στη μόδα οι πολιτικές συζητήσεις, έρχεται και η επικαιρότητα κάθε τόσο να ταράξει τα νερά και αναγκάζονται να πάρουν θέση και οι καλλιτέχνες.
Αναγκάζονται γιατί οι περισσότεροι από αυτούς προσπάθησαν τα προηγούμενα χρόνια, τα χρόνια της ανάπτυξης και του νεοπλουτισμού να κρυφτούν πίσω από το καλλιτεχνικό τους έργο. Ακόμα και καλλιτέχνες που είχαν κάποτε συνδεθεί με την Αριστερά και το λαϊκό κίνημα, άμβλυναν τόσο πολύ το λόγο τους για να αποκτήσουν συμπάθειες στο επερχόμενο εκσυγχρονισμένο πόπολο σε τέτοιο βαθμό που αν τους άκουγες θα νόμιζες ότι όντως έχει δίκιο ο Φουκογιάμα όταν γράφει για το τέλος της Ιστορίας.
Οι περισσότεροι καλλιτέχνες είχαν πάντα κάποιες ιδιαιτερότητες. Ήθελαν και να είναι με το ρεύμα του κόσμου αλλά και να μην είναι δεσμευμένοι από αυτό. Να τραγουδάνε δηλαδή επαναστατικά, αντάρτικα και πολιτικά τραγούδια τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης, αλλά να αφήνουν και μια πόρτα ανοιχτή στην άρχουσα τάξη. Έδειχναν δηλαδή με την ίδια τους τη στάση ότι περισσότερο έπαιζαν ένα ρόλο, παρά ακολουθούσαν αυτό στο οποίο πίστευαν. Έτσι, ήταν και η πίτα αφάγωτη και ο σκύλος χορτάτος.
Το γεγονός ότι όλοι αυτοί συνδέθηκαν με τον λαό μέσω της Αριστεράς, των κομμάτων της και των νεολαιών της, δεν ήταν μια απλή συγκυρία. Η Αριστερά είχε ανέκαθεν μια προνομιακή σχέση με την τέχνη. Την καταλάβαινε, την αναζητούσε, την διέσωσε από το αντιαισθητικό καρακιτσαριό της τότε Δεξιάς. Η Αριστερά άλλωστε συνδέθηκε με τις τέχνες και τα γράμματα σε τέτοιο βαθμό που για χρόνια όποιος φορούσε γυαλιά θεωρούνταν εκ προοιμίου «κουμμουνιστοσυμμορίτης».
Σήμερα βιώνουμε την αμηχανία της Αριστεράς. Οι ίδιοι που πανηγύριζαν για το εκλογικό ρεκόρ Αριστερού κόμματος πριν από ένα χρόνο, αισθάνονται την πραγματική αδυναμία να υποστηρίξουν τις πολιτικές τους θέσεις και ιδέες. Αποδέχονται τα βασικά αξιώματα της κυρίαρχης (νεοφιλελεύθερης) πολιτικής και έχουν φτάσει ακόμα και σε σημείο να δικαιολογούν τα μνημόνια. Επιδίδονται σε μάχες επικοινωνιακού χαρακτήρα, φτάνοντας ακόμα και σε σημείο να απεκδύονται των «πιστεύω» τους προς τέρψιν του φιλονοικοκυραίικου εκλογικού κοινού τους. Είναι επόμενο να το κάνουν και οι πάντα άθικτοι από οποιαδήποτε πραγματική επαφή με το πόπολο «πνευματικοί άνθρωποι».
Προφανώς και υπήρχαν ελάχιστες εξαιρέσεις στο πέρασμα των ετών. Λίγοι είχαν την «καθαρότητα» ενός Βάρναλη, ενός Ρίτσου, ενός Λοϊζου ή ενός Αναγνωστάκη. Για όσους η πραγματική τους ζωή ήταν ένα με την καλλιτεχνική δημιουργία η μοίρα δεν επιφύλαξε μεγάλες τιμές, ούτε Νόμπελ. Η καθολική καταξίωση απαιτεί, σε ένα βαθμό υποχώρηση από τις ιδέες σου. Ή σε άλλες περιπτώσεις απλά απαιτεί να σταματήσεις να παίζεις τον ρόλο που έπαιζες. Τώρα η εποχή είναι πιο κυνική και δεν κρατάει ούτε τα προσχήματα: Έχει χώρο ακόμα και για τους φασίστες, δεν θα είχε για κάποιον που απλά αναπαράγει τα όσα θέλουν να αναπαράγουμε όλοι μας;
Οι «άνθρωποι του πνεύματος» δεν είναι εξ ορισμού αριστεροί ή προοδευτικοί ή ακόμα και αντιφασίστες. Αυτήν την ψευδαίσθηση μας καλλιέργησαν και οι ίδιοι, όταν η επανάσταση πουλούσε. Τώρα δεν πουλάει. Τώρα πουλάει ο φόβος, ο «τεχνοκρατικός ρεαλισμός», η συμμόρφωση με τις ευρωπαϊκές εντολές και το μεγάλο όραμα της ενωμένης ευρώπης που ακόμα και τα φωτισμένα «πνευματικά» μυαλά δεν έχουν καταλάβει ότι έχει γίνει εφιάλτης για τους ευρωπαϊκούς λαούς. Θα ήταν αδύνατο να λειτουργούν οι καλλιτέχνες ως πρωτοπορία ενός λαού που έχει εύκολα αφομοιώσει όλα τα στοιχεία του εκφασισμού, πολύ πριν γίνει μόδα η Χρυσή Αυγή. Θα ήταν αδύνατο να λειτουργήσουν ως πρωτοπορία τη στιγμή που ο ίδιος ο λαός που βιώνει τον βιασμό του σαν να ήταν σκηνή από ταινία και όχι η πραγματικότητα, δεν λειτουργεί ως λαός, αλλά ως ξεπεσμένοι μικρομεγαλοαστοί.
Πηγη: 2310net
