H γρυλλοτάλπη της δημοκρατίας του Θεόδωρου Κουτρούκη
Θεόδωρος Κουτρούκης
@
H
γρυλλοτάλπη* της δημοκρατίας
Στο άρθρο του «Οι εκλογές για τη συντακτική συνέλευση και η
δικτατορία του προλεταριάτου» (1919), ο Β. Ι. Λένιν έθεσε τη βάση της
αμφισβήτησης του λεγόμενου «αστικού κοινοβουλευτισμού»: «…αποτελεί τώρα πολύ
επικίνδυνη αυταπάτη (…) η αναγνώριση στα λόγια της δικτατορίας του
προλεταριάτου από τους ηγέτες των Γερμανών «ανεξάρτητων» ή των Γάλλων
λονγκετιστών κτλ., που στην πραγματικότητα συνεχίζουν την παλιά, τη συνηθισμένη
πολιτική των παραχωρήσεων και των μικροπαραχωρήσεων στον οπορτουνισμό, του
συμβιβασμού μ' αυτόν, της δουλοπρέπειας απέναντι στις προκαταλήψεις της αστικής
δημοκρατίας (της «συνεπούς δημοκρατίας» ή της «καθαρής δημοκρατίας» όπως λένε),
του αστικού κοινοβουλευτισμού και τα λοιπά». Η θέση αυτή, συγκαιρινή της δημοκρατίας της Βαϊμάρης, θυμίζει αρκετά την στάση μιας μερίδας συμπολιτών μας (θυμωμένοι, στενοχωρημένοι, αγανακτισμένοι), οι οποίοι - χωρίς απαραίτητα να συμμερίζονται τις θέσεις του ηγέτη της Οκτωβριανής Επανάστασης, - υιοθετούν εν πολλοίς αντικοινοβουλευτικές και αντιδημοκρατικές προσεγγίσεις, που καλύπτονται πίσω από το μανδύα της λεγόμενης αγανάκτησης για την ατυχή πορεία της χώρας.
Η προσέγγιση αυτή πάσχει. Μολονότι η εμφάνιση των πολυποίκιλων παραμέτρων της οικονομικής ύφεσης (ανεργία, μετανάστευση, παγκοσμιοποίηση, εγκληματικότητα, λαϊκισμός, ξενοφοβία, ρατσισμός) δεν προκαλεί έκπληξη, αυτό που δεν δικαιολογείται είναι η μαζική ιδεολογική νομιμοποίηση αντικοινωνικών στάσεων και δράσεων. Είναι, ασφαλώς, πρόδηλο ότι η κρίση της κοινωνικής συνοχής αποτελεί το καλύτερο ενδιαίτημα του Μινώταυρου της βίας.
Οι ενδείξεις είναι πολλές και αποχρώσεις. Η ευρεία νομιμοποίηση της αντίληψης ότι η δημοκρατία είναι φενάκη, ένα μέσο αναρρίχησης στην εξουσία χωρίς αυταξία εδραιώνει την ιδεολογία αμφισβήτησης της φιλελεύθερης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Η προσέγγιση αυτή θεωρεί πως η βία εμπεριέχει μια «εξ αποκαλύψεως» δύναμη αλήθειας, το αίμα είναι λυτρωτικό στοιχείο, η καταστροφή ακολουθείται από την αναγέννηση (όπως λ.χ. το μυθικό πτηνό Φοίνικας που αναβιώνει από τις στάχτες του και έγινε σύμβολό πολλών αυταρχικών καθεστώτων ανά τον κόσμο).
Είναι ιστορικά αποδεδειγμένο ότι η πολιτική βία αποτελεί μια απειλητική γρυλλοτάλπη* για το φιλελεύθερο και δημοκρατικό πολίτευμα, ότι δεν εξαλείφει τα προβλήματα αλλά εκείνους που διαμαρτύρονται για αυτά, ότι εδραιώνει μια έρημο φόβου, σκοταδισμού και ανελευθερίας. Διαστρεβλώνοντας τα θεμέλια των σύγχρονων κοινωνιών η βία βαπτίζει κοινωνική γαλήνη και τάξη, την «ευταξία των κοιμητηρίων».
Άμεση προτεραιότητα για τη χώρα είναι να παλινορθωθεί ο υγιής πολιτικός βίος και οι θεσμοί του ακόμη κι αν χρειαστεί να «θυσιαστούν πολιτικά» οι ποικιλόχρωμοι πρωταγωνιστές του παλαιού προ-Μνημονιακού καθεστώτος. Η βία δεν μπορεί να γίνει η μαμή της δημοκρατίας, γιατί ενδέχεται να της στρίψει το λαρύγγι κατά τη διάρκεια του τοκετού. Η Ελλάδα δεν πρέπει να μετατραπεί σε μια δημοκρατία χωρίς δημοκράτες. Θα πρέπει να ανακαλύψουμε εκ νέου την έννοια του ενεργού και υπεύθυνου πολίτη και να θυμηθούμε το υπέροχο πρόταγμα του Αιώνα των Φώτων: την έξοδο του ανθρώπου από την ανωριμότητα του, για την οποία ο ίδιος είναι υπεύθυνος.
* Γρυλοτάλπη:
αλλιώς πρασοκουρίς (Cryllotalpa vulgaris), υπονομευτικό της αγροτικής παραγωγής
έντομο, μια μάστιγα που ενδημεί στα χωράφια και τους κήπους.
@ Επίκουρος
Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου
