Εκδρομή Αμπελάκια από το Δημοκρατικό Σύλλογο Γυναικών Συκεών
Ο Δημοκρατικός Σύλλογος Γυναικών Συκεών
πραγματοποίησε την Κυριακή 30/11/2014 την ετήσια εκδρομή του στα Αμπελάκια
Λάρισας.
Το μέρος επιλέχτηκε γιατί εκτός της φυσικής
ομορφιάς του τοπίου και του ίδιου του χωριού, ο ταξιδιώτης μπορεί να
επισκεφθεί και 3 μουσεία που λειτουργούν μέσα στο χωριό και παρέχουν πλήθος
πληροφορίες για τη ζωή των κατοίκων από τον 18ο αιώνα έως το 1949.
Έτσι οι εκδρομείς του Συλλόγου είχαμε την ευκαιρία
να δούμε από κοντά δείγματα αρχιτεκτονικής του 18ου αιώνα στο μουσείο του Γεωργίου
Σβάρτς ή Μαύρου, ενός πλούσιου Αμπελακιώτη έμπορου ο οποίος ασχολιόταν με την
κόκκινη βαφή που παρήγαγαν οι κάτοικοι από το φυτό ρυζάρι που φυτρώνει
άφθονο στην περιοχή, και ο οποίος διετέλεσε πρόεδρος του Πρώτου συνεταιρισμού (η
λεγόμενη "Κοινή Συντροφιά") παγκοσμίως με έδρα τα Αμπελάκια, και δη το αρχοντικό
του. Το πέτρινο αυτό τριώροφο αρχοντικό αποτελεί ένα από τα εντυπωσιακότερα δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, καθώς διαθέτει στο
εσωτερικό του ξύλινη επένδυση και πλούσια διακόσμηση με τοιχογραφίες και ξύλινα
ταβάνια.
Επόμενη στάση αποτέλεσε το Λαογραφικό Μουσείο, που
στεγάζεται στο αναστηλωμένο αρχοντικό του "Μολά", στο οποίο μπορεί
κανείς να δει παλιά αντικείμενα, δωρεές των κατοίκων, από την παραδοσιακή
ζωή των Αμπελακιωτών, αναπαραστάσεις της καθημερινής και επαγγελματικής τους
ζωής. Παλιές φωτογραφίες, ιστορικά ντοκουμέντα, οικιακά σκεύη,θραύσματα
τοιχογραφιών είναι κάποια άλλα από τα πράγματα που μπορεί κανείς να δει στο Μουσείο
αυτό.
Εκείνο όμως που
αποτέλεσε πραγματική
ανταμοιβή για τους εκδρομείς ήταν η επίσκεψή μας στο "Μουσείο Αμπελακίων
περιόδου 1940-1949". Το κτήριο όπου στεγάζεται το μουσείο, απομονωμένο
από άλλα κτήρια γύρω του, βρίσκεται στην κορυφή του χωριού από όπου
αγναντεύει κανείς όλη την περιοχή. Την περίοδο της Κατοχής χρησίμευσε ως
κρησφύγετο του παράνομου
τυπογραφείου του ΕΑΜ και μάλλον όχι τυχαία, καθώς το σπίτι αποτελεί ένα
φυσικό παρατηρητήριο μιας πολύ μεγάλης έκτασης. Με δύο κρύπτες εντός
του, που ανθρώπινος νους δεν το χωράει αν δεν τις δει (!) και οι οποίες
επί 42
χρόνια κράτησαν σαν επτασφράγιστο μυστικό το γεγονός ότι εκεί φυλάγονταν
το
παράνομο τυπογραφείο Θεσσαλίας του ΕΑΜ, το οίκημα αναστηλωμένο αποτελεί
από μόνο του έναν εξαιρετικό προορισμό για κάθε επισκέπτη. Σε συνδυασμό
με ολόκληρη την ιστορία που διαδραματίζεται, του ιδιοκτήτη του σπιτιού
και αρθρογράφου των
παράνομων εντύπων του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, προκαλεί έκπληξη, θαυμασμό, τιμή και
δέος για τη γενιά αυτή
που αψήφισε τα πάντα για την απελευθέρωση του τόπου.
Η ιστορία λοιπόν ξεκινάει κάπου στα μαύρα χρόνια της Κατοχής. Η
ιστορία των ανθρώπων αυτών που μάθαμε χθες αποτελεί ταυτόχρονα και την
ιστορία του λαού μας.Ο Κώστας
Χαλκιάς και ο Παναγιώτης Ζιαβλάκης, στελέχη του ΚΚΕ, στα 1941
διαβάζοντας το ανοιχτό γράμμα του Ν. Ζαχαριάδη αποφάσισαν
να ανασυγκροτήσουν το ΚΚΕ στα Αμπελάκια πάση θυσία, ώστε να μην
επιτρέψουν
στους κατακτητές και τους ντόπιους συνεργάτες τους να επιτάξουν και
πάλι τη σοδειά και τα τρόφιμα των κατοίκων. Εδώ αξίζει να αναφερθεί κάτι
που αφορά εμάς τις γυναίκες ιδιαίτερα και προκύπτει από στοιχεία της
Επαρχιακής Επιτροπής του ΚΚΕ Αγιάς Λάρισας: από τους 30.000 κατοίκους
της Θεσσαλίας τον Μάη του 44, οι 17.994 ήταν οργανωμένοι σε
ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΕΠΟΝ, εκ των οποίων οι 9.331 ήταν άνδρες και οι 8.663 ήταν γυναίκες!
Στα
1942 ο Κώστας Γαμβέτας,
Γραμματέας της Περιοχής Θεσσαλίας του ΚΚΕ και μέλος της ΚΕ τους ΕΑΜ
δίνει την
εξής εντολή:" Το υπέρτατο καθήκον της στιγμής είναι αυτό: Να ζήσει ο
λαός.
Κανένας θάνατος από την πείνα πια, από τώρα και στο εξής". Έπρεπε όμως
με
κάποιο τρόπο να ενημερώνεται και ο λαός για τις εξελίξεις, έπρεπε να
πειστεί ο
λαός ότι δεν είναι ρεαλιστική η υποταγή στον κατακτητή και ότι αυτός δεν
είναι παντοδύναμος, όπως παρουσίαζαν τις φασιστικές δυνάμεις οι ίδιοι
και οι συνεργάτες τους. Το καθήκον της συγκρότησης παράνομου
τυπογραφείου ανατίθεται στον Θανάση Χαμαιδή, στέλεχος του ΚΚΕ και του
ΕΑΜ.
Αυτός λοιπόν, κάνει
ένα περιπετειώδες ταξίδι στην Αθήνα με πάρα πολλά εμπόδια και δυσκολίες,
παρόλα τα πολύ σοβαρά προβλήματα υγείας που είχε, για να βρει τον
απαραίτητο εξοπλισμό του τυπογραφείου. Τελικά κατορθώνει να βρει
εξοπλισμό για το στήσιμο του πρώτου τυπογραφείου του ΕΑΜ στην περιοχή
της Θεσσαλίας μέσα στο ίδιο του το σπίτι, σε μία κρύπτη πίσω από μια
βιτρίνα, σε αυτό που σήμερα φιλοξενείται το Μουσείο. Στις 24 Φλεβάρη
1943 εκδίδεται το πρώτο φύλλο της εφημερίδας του ΕΑΜ για να ακολουθήσουν
πλήθη εντύπων.
Η περιφρούρηση των ανθρώπων που ασχολούνταν με το παράνομο
τυπογραφείο ήταν πολύ αυστηρή. Το γεγονός ότι η οικογένεια του Θ.
Χαμαιδή ήταν φιλοβασιλική και θεωρούνταν εχθρός των ανταρτών ήταν κάτι
που διευκόλυνε, αλλά δεν επαρκούσε. Έτσι έως τα 1985, χρονιά κατά την
οποία ο Θ. Χαμαιδής μαζί με τον Π. Ζιαβλάκη παρέδωσαν πολυγραφημένο
υλικό του 1943 στην Κ.Ο. Θεσσαλίας του ΚΚΕ, κανείς δεν γνώριζε την
αντιστασιακή δράση του Χαμαιδή!
Ο Θ. Χαμαιδής εκ τότε κληροδοτεί το σπίτι του στο ΚΚΕ, στο κόμμα του,
γιατί αυτό αποτέλεσε τον κύριο οργανωτή και αιμοδότη της Εθνικής
Αντίστασης, και γιατί μόνο σε αυτό είχε εμπιστοσύνη, όπως έγραψε, ότι θα
πραγματοποιήσει την τελευταία του επιθυμία: να αξιοποιηθεί ως Μουσείο.
Κι έτσι και έγινε. Ευτύχησε να δει το όνειρό του πραγματικότητα, καθώς
ένα χρόνο μετά, στα 1986 πεθαίνει.
Παράλληλα δώρισε και στο
Λαογραφικό Μουσείο παραδοσιακές γυναικείες φορεσιές της μητέρας του,
κοσμήματα, παλιές φωτογραφίες και αντικείμενα, παλιά χαρτονομίσματα
μεγάλης αξίας κ.α., τα οποία εκτίθενται και αυτά στο Λαογραφικό Μουσείο
με ιδιαίτερη μνεία στο όνομά του.
Με έξοδα και δικά του αναστηλώθηκε το οίκημα, που ήταν ερείπιο, και
έγιναν τα αρχιτεκτονικά σχέδια, για να στεγάσει σήμερα εκθεσιακό χώρο,
αναγνωστήριο, ηλεκτρονικό αρχείο, αίθουσα προβολής, εσωτερικούς και
υπαίθριους χώρους εκδηλώσεων. Για να φιλοξενήσει τους σκοπούς για τους
οποίους μια ολόκληρη γενιά έδωσε με αυτοθυσία τα καλύτερα της χρόνια για
να ζήσουν καλύτερα οι επόμενες γενιές.
Αξίζει τον κόπο!
1/12/2014
Το ΔΣ