Είναι ο Βαρουφάκης ο νέος Κωστόπουλος; ... του Δημήτρη Λιοτήρη
Είναι
ο Βαρουφάκης ο νέος Κωστόπουλος;
Πιστεύω πως
ναι. Είναι αμφότεροι alpha males, ηλικιακά της γενιάς του Πολυτεχνείου, με
εκθαμβωτική τροπαιακή ξανθιά σύζυγο, έχουν χρήματα αλλά προς Θεού όχι τίποτα
φοβερό, προσέχουν το σώμα τους και τη διατροφή τους (κουλτούρα
γυμναστηρίου-φίτνες), είναι επικοινωνιακά χαρισματικοί, «γράφουν» στο φακό και
το γυαλί, έχουν αστική περπατησιά ενώ εντρυφούν στη μαρξιστική παιδεία, είναι
εκλεπτυσμένοι και σικάτοι αλλά συγχρόνως «σκληροί» και «κακά παιδιά»,
αντισυμβατικοί bon-viveurs με πεζοδρομιακά κότσια και τσαγανό. Άνετοι και
ευφραδείς στα ευρωπαϊκά σαλόνια, διατηρούν εκείνη τη σωτήρια ελληνική
μπρουταλιτέ, τη σωστή δοσολογία βλαχορωμέικης αυτοπεποίθησης και υψωμένου
φρυδιού. Εξίσου καλοί χειριστές της «εκσυγχρονιστικής» ρητορείας «είμαστε όλοι
παιδιά της ίδιας ευρωπαϊκής οικογένειας» και του λόγου του ελληνικού
εξαιρετισμού «τι να μας πουν κι οι βελανιδοφάγοι από τη ζωή τους».
Διαφορές
φυσικά υπάρχουν. Παρά τις διαφορές, αποτελούν αυτό που στην κοινωνιολογία και
τη μεταφραστική ονομάζουμε «λειτουργικά ισοδύναμα». Επιτελούν δηλαδή έναν
παρόμοιο ρόλο για τις λαϊκές προσλήψεις και τις μηντιακές φαντασιώσεις.
Προσφέρουν την πρώτη ύλη για έναν κοινωνικό μύθο επιτυχίας, ευζωίας αλλά και
αγωνιστικότητας, διεκδικητικότητας («θα φτύσουμε αίμα να ξεπληρώσουμε το ΔΝΤ»)
και επιβιωτισμού (survivalism) που παραπέμπει υπογείως σε κοινωνικοδαρβινικά
σχήματα. Συγκροτούν ένα βιοτικό πρότυπο, ένα παράδειγμα προς μίμηση με τις
επιταγές και αντεπιταγές του, τα do's και τα don'ts.
Ο
Βαρουφάκης είναι το κρισιακό υποκατάστατο του Πετροκωστόπουλου, η μυθολογία του
lifestyle αναβαθμισμένη και ανασυγκροτημένη στο συγκείμενο της οικονομικής
κρίσης. Η ψυχολογική ανάγκη του κοινού για ήρωες και ταυτίσεις παραμένει
σταθερή: ο Κωστόπουλος συνόψισε συμβολικά τα χρόνια της οικονομικής άνθησης,
των παχιών αγελάδων, του «ελλαδικού θαύματος» της δεκαπενταετίας 1993-2008.
Επέβαλε την δική του βιογραφία, το δικό του βιογραφικό αφήγημα που εξελισσόταν
παράλληλα με το «μεγάλο αφήγημα» της
πολιτικής και της δημόσιας ζωής. Ο Βαρουφάκης μετέχει ο ίδιος στον εκτελεστικό
πυρήνα και άρα συνδιαμορφώνει άμεσα το πολιτικό αφήγημα, ενώ σε παράλληλα πλάνα
εκτυλίσσεται το σενάριο της ιδιωτικότητας του. Και οι δύο προπαγανδίζουν έναν
ορισμένο τρόπο ζωής (lifestyle) που δεν διαφέρει ιδιαίτερα: ο βαρουφάκειος
λιτός βίος, στιλάτος μεν αλλά χωρίς περιττή και χυδαία χλιδή, αποτελούσε
εξαρχής κωστοπούλειο ντίσκουρς. Ο ίδιος ο Πετράν προέβαλε σταθερά το γεγονός
ότι ποτέ δεν είχε κότερο παρά ένα μικρό ταπεινό φουσκωτό με εξωλέμβια,
αντικείμενο με σημειακή αξία ενεργητικής ανδρικότητας, που παραπέμπει στον
«καταφερτζή» και τον πολυμήχανο, αυτόν που «πιάνουν τα χέρια του».
Ο άνδρας
του ΚΛΙΚ και του Nitro είναι κάποιος που δεν έχει πολλά χρήματα αλλά πετυχαίνει
να δικτυωθεί και να ελιχθεί και να περάσει καλά, να ρουφήξει τη ζωή ως το
μεδούλι, χρησιμοποιώντας social skills, καπατσοσύνη, αρσενική γοητεία και
τζεϊμσμποντική κομψότητα (υπενθυμίζω εδώ το λογοπαίγνιο με τα βαρουφάκεια
perpetual bonds). Το πρότυπο του υπερ-στυλάτου survivor, που κινείται εξίσου
άνετα στα αλώνια και τα σαλόνια, κάτι σαν Ζάχος Χατζηφωτίου των '50s και 60's,
τελεί στον κωστοπουλισμό σε αντίστιξη με την απεχθή κοινωνική φαντασίωση του
παραδοσιακού καπιτάλα / λαδέμπορα / μαυραγορίτη, που μόνο αποταμιεύει και ζει
μίζερα με μόνη ηδονή το χρήμα, χωρίς να χαίρεται τη ζωή. Παρομοίως ο
βαρουφακισμός δεν αντιστρατεύεται και δεν δαιμονοποιεί γενικώς τον πλούτο: ο
λιτός βίος με χταποδάκι και σαλάτα στην εμφανώς απεριποίητη ταράτσα προδίδει
εκλεπτυσμένο γούστο και καλαισθησία, οπωσδήποτε δεν παραπέμπει σε φτώχεια δεν
απαιτεί όμως ιδιαίτερες δαπάνες. Μπορεί να ζει κανείς καλά και συγχρόνως να
είναι λιτός, δεν υπάρχει καμία αντίφαση σε αυτό.
