O Ταγίπ Ερντογάν, με την «καρατόμηση» του Αχμέτ Νταβούτογλου, τράβηξε ένα ακόμη τουβλάκι από τον ήδη ετοιμόρροπο πύργο του Τζένκα, όπως πολλοί χαρακτηρίζουν τη συμφωνία Τουρκίας-ΕΕ για το προσφυγικό. 

Ο Νταβούτογλου ήταν αδιαμφισβήτητα ο Τούρκος πολιτικός που εμπιστευόταν περισσότερο ως εταίρο η ΕΕ και η αποχώρησή του προκαλεί ανησυχίες και φόβους στην Ευρώπη. 

Ερντογάν-Νταβούτογλου επιμένουν ότι η απόφαση να παραιτηθεί ήταν αποκλειστικά του τελευταίου, ωστόσο, όλοι γνωρίζουν ότι η απομάκρυνσή του από τη θέση του πρωθυπουργού ήταν απλά μια ακόμη κίνηση του Τούρκου Προέδρου για να εδραιώσει την εξουσία του. 

Σοβαρές συνέπειες στη συμφωνία για το προσφυγικό

Αξιωματούχοι της ΕΕ σήμερα, όπως αναφέρει το Politico.eu, προσπαθούν ακόμη να αποκωδικοποιήσουν την κατάσταση, αν και όπως επισημαίνει ο γνωστός ιστότοπος, είναι σαφές ότι η πολιτική αστάθεια στην Τουρκιά θα έχει σοβαρές συνέπειες στις σχέσεις μεταξύ Βρυξελλών και Αγκυρας, ιδίως σε ότι αφορά στην αμφιλεγόμενη συμφωνία για την ανακοπή των προσφυγικών ροών προς την Ευρώπη. 

Οι φόβοι της Ευρώπης

Η μεγάλος φόβος τώρα της Ευρώπης είναι το ενδεχόμενο ο μετριοπαθής Νταβούτογλου να αντικατασταθεί από κάποιον κολλητό του Ερντογάν, που θα κάνει ακόμη δυσκολότερη την εφαρμογή της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας. 

Ευρωπαίοι αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι η συμφωνία με την Τουρκία είναι η μόνη ρεαλιστική επιλογή για να περιοριστούν οι προσφυγικές ροές, προσθέτοντας ότι  παρά τις επιπλοκές στην εφαρμογή της, ο Νταβούτογλου υπήρξε ένας αξιόπιστος εταίρος. 

«Οταν μιλάμε με τον Νταβούτογλου, οι τουρκικές θέσεις είναι μετρημένες και λογικές», τονίζει Ευρωπαίος αξιωματούχος που έχει εμπλακεί στη συμφωνία μιλώντας στο Politico.eu. «Αλλά μετά ο Ερντογάν και οι άνθρωποί του, προβοκάρουν». 

Αγνωστο τι θα γίνει με τη βίζα

Η αλλαγή στην τουρκική πρωθυπουργία είναι επίσης πιθανό να περιπλέξει το σχέδιο για την κατάργηση της βίζας στα ταξίδια Τούρκων στην Ευρώπη, που αποτελεί βασική πτυχή της συμφωνίας με την ΕΕ για το προσφυγικό. 

Πλήγμα για την Μέρκελ

Επίσης, η αποχώρηση Νταβούτογλου είναι ένα ιδιαίτερο πλήγμα για την Ανγκελα Μέρκελ, η οποία έχει δαπανήσει χρόνο στην προσπάθειά της να ρίξει γέφυρες και να οικοδομήσει σχέσεις εμπιστοσύνης μαζί του. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Γερμανίδα καγκελάριος συναντήθηκε αρκετές φορές με τον Νταβούτογλου από το περασμένο Φθινόπωρο έως τώρα, προκειμένου να συμφωνήσουν στις λεπτομέρειες της συμφωνίας για τους πρόσφυγες, ενώ έχει μεσολαβήσει και σε άλλους Ευρωπαίους ηγέτες για να τον εμπιστευτούν. 

Οι σχέσεις Μέρκελ-Ερντογάν είναι ταραγμένες από το 2005, όταν εκείνη δήλωσε αντίθετη με την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ. Ετσι, με τον Νταβούτογλου να βγαίνει από το κάδρο, η Γερμανία μένει χωρίς να έχει έναν άνθρωπο να εμπιστεύεται στην τουρκική κυβέρνηση. 

Τα πράγματα γίνονται πολύ χειρότερα αν σκεφθεί κανείς ότι και πριν την καθαίρεση Νταβούτογλου, αξιωματούχοι της ΕΕ εξέφραζαν την ανησυχία τους σχετικά με την πολιτική κατάσταση στην Τουρκία. Οι ανησυχίες τους εκφράστηκαν και κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης του Κολεγίου των Επιτρόπων την Τετάρτη όταν και προωθήθηκε η απόφαση για την κατάργηση της βίζας. 

Μάλιστα, πηγή της ΕΕ μιλώντας στο Politico.eu, ανέφερε ότι οι Επίτροποι έλαβαν την απόφασή τους έχοντας υπόψη τους σαν εταίρο στη συμφωνία Ευρώπης-Τουρκίας τον Νταβούτογλου και δεν ξέρουν κατά πόσο αυτή η απόφαση θα ήταν ίδια αν ο Τούρκος πρωθυπουργός δεν έπειθε ότι η Τουρκία θα τηρήσει τις δεσμεύσεις της. 

Ο χαμογελαστός Νταβούτογλου και ο πύρινος Ερντογάν

Για μήνες Νταβούτογλου και Ερντογάν έπαιζαν τον καλό και τον κακό μπάτσο με τις Βρυξέλλες. Ο Τούρκος πρωθυπουργός ήταν πάντα χαμογελαστός, ένα ταπεινό πρόσωπο της τουρκικής κυβέρνησης στις Συνόδους Κορυφής της ΕΕ, όπου μιλούσε για την επιθυμία της Τουρκίας να έρθει πιο κοντά στην Ευρώπη, υποσχόμενος ότι θα είναι ένας σταθερός εταίρος στην ειρήνευση στη Μέση Ανατολή. Την ίδια ώρα ο Ερντογάν, ακόμη και τη ίδια ημέρα, έδινε πύρινους λόγους, χλεύαζε τους Ευρωπαίους ηγέτες όπως έκανε, για παράδειγμα, όταν οι τελευταίοι κριτίκαραν την Τουρκία για τις επιδόσεις της στα ανθρώπινα δικαιώματα.  

Οι προκλήσεις του Ερντογάν εντάθηκαν ακόμη και όταν η ΕΕ προέβαλλε τη συμφωνία μαζί του σαν ένα success story στο προσφυγικό. Μιας Ευρώπης που έκανε τα στραβά μάτια στις ενέργειες πάταξης της ελευθερίας του τύπου από τον Τούρκο Πρόεδρο, οργίζοντας τη Δύση. 

Η είδηση της «καρατόμησης» του Νταβούτογλου, αμέσως μετά την απόφαση του κολεγίου των Επιτρόπων για τη διαδικασία απελευθέρωσης της βίζας μοιάζει με μια ακόμη πρόκληση του Ερντογάν. 

Την τελική απόφαση για τη βίζα θα την λάβουν οι Βρυξέλλες, το Στρασβούργο και τα εθνικά κοινοβούλια, όπου όσοι εναντιώνονται σε αυτό το ενδεχόμενο, αυξάνονται. Ακόμη και πριν την καρατόμηση Νταβούτογλου η απελευθέρωση της βίζας έμοιαζε να βρίσκεται σε τρεμάμενο έδαφος πολιτικά. Πολλοί  ηγέτες, ενώ χαιρέτησαν την πρόοδο της Άγκυρας στην εκπλήρωση των κριτηρίων, δήλωσαν ότι θα περιμένουν να δουν κατά πόσο η Τουρκία θα εκπληρώσει όλες τις απαραίτητες προϋποθέσεις της.