Γιατί διοργανώθηκαν δύο Μαραθώνιοι την ίδια ημέρα σε διαφορετική ώρα στις 8 Οκτωβρίου 1983; Πώς προέκυψε το λάθος όνομα της πρώτης νικήτριας και ποια ήταν η πραγματική; Ποιος ήταν ο φωτογράφος που απαθανάτισε την ιστορική στιγμή του Γρηγόρη Λαμπράκη στον Τύμβο να κρατά το πανό που ανέγραφε «ΕΛΛΑΣ» στη Μαραθώνια πορεία του στις 21 Απριλίου; Περίπου ένα μήνα (22 Μαΐου 1963 στη Θεσσαλονίκη) πριν τη δολοφονία του! 

 

 

 Βιογραφικά στοιχεία του γυναικολόγου, αθλητή, Βαλκανιονίκη, πολιτικού και αγωνιστή της Δημοκρατίας και της Ειρήνης, το πολιτικό σκηνικό της εποχής του στην Ελλάδα αναφέρονται στο πρώτο μέρος του βιβλίου του Μπάμπη Ζαννιά. Πώς προκύπτει η σύνδεση Ειρήνης-Μαραθωνίου-Λαμπράκη;

«Η ΤΕ ΣΕΓΑΣ ΑΤΤΙΚΗΣ έλαβε την απόφαση να αφιερώνεται ο ετήσιος Διεθνής Μαραθώνιος -από το 1983 και μετά- στην Ειρήνη και στη μνήμη του Γρηγόρη Λαμπράκη», εξηγεί ο Μπάμπης Ζαννιάς. «Όμως, το ΔΣ του ΣΕΓΑΣ είχε αναθέσει τη διοργάνωση του λαϊκού Μαραθωνίου σε τουριστικό γραφείο και δεν μπορούσαν να "σπάσουν" το χορηγικό συμβόλαιο.

Η ιδέα της διοργάνωσης, όμως, ενός μαραθωνίου αφιερωμένου στην Ειρήνη κέρδιζε διαρκώς έδαφος. Μερίδα εργαζόμενων του ΣΕΓΑΣ, Κινήματα Ειρήνης, προπονητές, κριτές, άνθρωποι της τέχνης άρχιζαν να εκφράζουν τη συμπαράστασή τους και αφού εξασφαλίστηκε η σχετική άδεια για χρήση του Παναθηναϊκού Σταδίου και της αφετηρίας από την ΕΟΕ, αποφασίστηκε να διεξαχθούν δύο αγώνες.

Ο "εμπορικός" αγώνας του ΣΕΓΑΣ με 1.200 συμμετοχές άρχισε στις 12:30, ενώ ο 1ος Διεθνής Μαραθώνιος Αγωνιστικός Δρόμος Ειρήνης "Γρηγόρης Λαμπράκης" άρχισε στις 8:30 το πρωί με 800 συμμετοχές», θυμάται ο Μπάμπης Ζαννιάς. 

 

Νικητής του Μαραθωνίου στη μνήμη του Γρηγόρη Λαμπράκη ήταν ο Φάνης Τσιμιγκάτος (Παναχαϊκή Γ.Ε.) σε 2 ώρες 28΄ 18΄΄ (ρεκόρ αγώνων), ενώ στις γυναίκες η Μεταξία Μπερτζελέα (ΠΑΟ) σε 3 ώρες 35΄52΄΄ (ρεκόρ αγώνων). «Τέσσερις ημέρες μετά τη νίκη του, ο νικητής Φάνης Τσιμιγκάτος δίνει συνέντευξη στον Γιάννη Διακογιάννη ("Τα Νέα", 12 Οκτωβρίου 1983) στον οποίο αποκαλύπτει:

«Ένας ταξιδιωτικός πράκτορας στην Αθήνα, μου πρόσφερε ένα μεγάλο χρηματικό ποσό για να τρέξω στον Μαραθώνιο των δολαρίων. Να μονομαχήσω με τους Άγγλους και να αποτύχει ο Μαραθώνιος της Ειρήνης που έγινε στη μνήμη του μεγάλου αγωνιστή Γρηγόρη Λαμπράκη. Εγώ όμως πιστεύω στην ιδέα του αθλητισμού και όχι στο χρήμα» (Zαννιάς 2014, σ. 179).

Το... απίστευτο είναι πως ο ασημένιος του πρώτου Μαραθωνίου, Γιάννης Κούρος, είχε αναδειχτεί δύο ημέρες πριν νικητής στο «Σπάρταθλο» (Αθήνα-Σπάρτη, 250 χιλιόμετρα): «Ετρεξα χωρίς πόδια, μόνο με την ψυχή, με στόχο να τιμήσω συμβολικά τον συμπατριώτη μου (σ.σ. Λαμπράκη), και βρήκα τη δύναμη να τερματίσω» δήλωσε.

Ένα... λάθος είχε ως συνέπεια να καταγραφεί άνδρας ως νικητής στις γυναίκες! Μέχρι την έρευνα από τον Μπάμπη Ζαννιά, που ολοκληρώθηκε το 2014, ως νικήτρια στον 1ο Διεθνή Μαραθώνιο Αγωνιστικό Δρόμο Ειρήνης "Γρηγόρης Λαμπράκης" (1983) αναφερόταν η Σοφία Μπαξεβάνη.

Όμως, όπως αποκάλυψε ο συγγραφέας του βιβλίου από την απόδοση στα λατινικά το όνομα του Σταύρου Βαξεβάνη είχε αποδοθεί σε... γυναίκα (Βaxevanis S)... Μπαξεβάνη Σοφία. Επί 30 χρόνια ως πρώτη του Μαραθωνίου αναφερόταν η τελευταία.

Ο Μπάμπης Ζαννιάς πήγε και βρήκε τόσο τον Σταύρο Μπαξεβάνη, όσο και την αληθινή νικήτρια, Μεταξία Μπερτζελέα, η οποία, αν και είχε παρατηρήσει τη λανθασμένη αναφορά, ουδέποτε κινήθηκε για να διορθωθεί και να αποκατασταθεί η δικαιοσύνη, ικανοποιημένη απλά και μόνο που ήξερε εκείνη πως αυτή ήταν η νικήτρια! 

Ο Μπάμπης Ζαννιάς έψαξε και βρήκε και τον φωτογράφο της μοναδικής και αποκλειστικής φωτογραφίας του Λαμπράκη στον Τύμβο, Ανδρέα Καλογερόπουλο.

«Ο Καλογερόπουλος γνώριζε τον Λαμπράκη από αθλητή του μήκους. Ο Λαμπράκης τον εμπιστευόταν και τον κάλεσε να είναι εκεί την ημέρα της εκδήλωσης του Ράσελ, της πορείας Ειρήνης», εξηγεί ο Ζαννιάς, συμπεριλαμβάνοντας τις λεπτομέρειες από τα χείλη του ίδιου του Ανδρέα Καλογερόπουλου στις σελίδες του βιβλίου του.

Λίγους μήνες μετά τη συνάντησή του με τον Μπάμπη Ζανιά, ο Ανδρέας Καλογερόπουλος (φωτογράφος και της φωτογραφίας του ευρωπαϊκού τελικού της ΑΕΚ με τη Σλάβια Πράγας στις 4 Απριλίου 1968 με 80.000 ανθρώπους στο Καλλιμάρμαρο) άφησε την τελευταία πνοή του. 

 

Τριαντατέσσερα χρόνια μετά, όσες και οι διοργανώσεις που συμπληρώνονται φέτος από τις 8 Οκτωβρίου 1983, πολλά έχουν αλλάξει... προς το καλύτερο, στον Μαραθώνιο της Αθήνας.

Από Κλασσικός Μαραθώνιος, αναφορά στη χιλιομετρική απόσταση των 42.195μ., μετονομάστηκε σε Αυθεντικό Μαραθώνιο, με στόχο την προβολή της μοναδικής διαδρομής. Αυτής που το 490 π.χ. έτρεξε ο αρχαίος Αθηναίος ημεροδρόμος οπλίτης για να μεταφέρει τα νικητήρια νέα "νενικήκαμεν". Αυτής που πριν από 120 χρόνια, το 1896 συμπεριλήφθη στους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες, της Αθήνας. 

Οι αριθμοί... λένε: 1983 με 800 συμμετοχές, 2004 με 4.200 συμμετοχές, 2008 με 10.885 συμμετοχές, 2010 με 20.650 συμμετοχές, 2012 με 25.909 συμμετοχές, 2013 με 30.700 συμμετοχές και φέτος, το 2016, με 50.500 συμμετοχές! Ο αριθμός αφορά τους συνολικά δηλωθέντες σε Μαραθώνιο της Αθήνας ανά έτος. Από το 1998 συμπεριλαμβάνονται τα 10 χιλιόμετρα και από το 2006 τα 5 χιλιόμετρα. 

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ