Ο Λεχ Βαλέσα ήταν ο πράκτορας «Μπόλεκ» των κομμουνιστικών μυστικών υπηρεσιών;
Νέα έγγραφα δημοσιοποιήθηκαν που αποδεικνύουν ότι ο Πολωνός πρώην πρόεδρος και νομπελίστας Λεχ Βαλέσα ήταν συνεργάτης των μυστικών υπηρεσιών του κομμουνιστικού καθεστώτος όταν ήταν επικεφαλής του ιστορικού συνδικάτου «Αλληλεγγύη».
Η επιβεβαίωση βασίζεται σε αποκαλυπτικά έγγραφα που προέρχονταν από το αρχείο του πρώην κουμουνιστή υπουργού Εσωτερικών στρατηγού Τσέσλαβ Κίστσακ, ο οποίος πέθανε στο τέλος του 2015.
Στο σπίτι του οι αρχές ανακάλυψαν πολύ σημαντικά έγγραφα που αφορούσαν την αστυνομία και τις μυστικές υπηρεσίες και τα οποία απλά πήρε μαζί του. Επειδή υπήρχε η υποψία ότι μπορεί τα έγγραφα να παραποιήθηκαν, για να σπιλωθεί το όνομα του Βαλέσα διατάχθηκε γραφολογική έρευνα.
Το αποτέλεσμα όμως ήταν επιβαρυντικό τελικά για τον Λεχ Βαλέσα.
Σύμφωνα με το πολωνικό πρακτορείο ειδήσεων PAP, οι ειδικοί εξέτασαν 52 έγγραφα με την υπογραφή του. Για την σύγκριση χρησιμοποιήθηκαν 142 άλλα διαφορετικά δείγματα γραφής από τον Λεχ Βαλέσα.
Τα έγγραφα που εξέτασαν ήταν από το 1971 μέχρι το 1974.
Πρόκειται για εκθέσεις που συνέταξε ο Βαλέσα καθώς και για αποδείξεις των 1.700 σλότι που είχε λάβει (τότε επρόκειτο για ένα πολύ μεγάλο ποσό).
Τη δεκαετία του 1980 είχε ξεκινήσει δημόσια συζήτηση εάν ο Λεχ Βαλέσα - ο κάποτε ισχυρός αρχηγός του συνδικάτου «Αλληλεγγύη» στην Πολωνία -ήταν συνεργάτης των μυστικών υπηρεσιών SB την περίοδο του κομμουνισμού.
Την Τρίτη, έγινε γνωστό στη Βαρσοβία ότι η γραφολογική έκθεση πιστοποιεί ότι η υπογραφή του Λεχ Βαλέσα σε έγγραφα των τότε μυστικών υπηρεσιών είναι γνήσια.
Είναι παλιά ιστορία
Η κατηγορία είναι βαριά αλλά όχι καινούργια. Ήδη στις αρχές της δεκαετίας του ΄80 οι πρεσβείες δυτικών χωρών στη Βαρσοβία αλλά και συνοδοιπόροι του Λεχ Βαλέσα είχαν λάβει από άγνωστο αποστολέα έγγραφα τα οποία υποτίθεται ότι αποδείκνυαν πως ο χαρισματικός επικεφαλής του ιστορικού συνδικάτου «Αλληλεγγύη» ήταν πληροφοριοδότης των μυστικών υπηρεσιών του κομμουνιστικού καθεστώτος.
Το 2011 το Ινστιτούτο Εθνικής Μνήμης (IPN), μια υπηρεσία που ερευνά το κομμουνιστικό παρελθόν της Πολωνίας, διαπίστωσε ότι «τα έγγραφα είχαν πλαστογραφηθεί» από την Κρατική Υπηρεσία Ασφαλείας (SB).
Οι φήμες για τις σχέσεις του Λεχ Βαλέσα με τις μυστικές υπηρεσίες επανήλθαν μετά το τέλος του κομμουνισμού και την εκλογή του στο αξίωμα του προέδρου το 1990.
Το 1992 ο τότε υπουργός Εσωτερικών Άντονι Μακιερέβιτς δημοσίευσε ένα κατάλογο με 64 πρώην πράκτορες της Υπηρεσίας Ασφαλείας που κατείχαν ανώτατα αξιώματα στο πολωνικό κράτος.
Ο διασημότερος εξ αυτών ήταν ο Λέχ Βαλέσα με την κωδική ονομασία «Μπόλεκ».
Την ίδια ημέρα η κυβέρνηση Γιαν Ολσέφσκι ανετράπη, μιας και δεν κατάφερε να ξεπεράσει τον σκόπελο της πρότασης μομφής που κατέθεσε η αντιπολίτευση.
Το τότε κυβερνών κόμμα, το οποίο είχε ιδρυθεί από τους αδερφούς Κατσίνσκι, βρισκόταν ήδη αρκετό καιρό πριν σε έντονη αντιπαράθεση με τον Λεχ Βαλέσα. Μέχρι σήμερα ο πρόεδρος του κυβερνώντος κόμματος «Δίκαιο και Δικαιοσύνης» (PiS) Γιάροσλαβ Κατσίνσκι και ο νυν υπουργός Άμυνας Άντονι Μακιερέβιτς θεωρούν ότι η ανατροπή της κυβέρνησης Ολσέφσκι ήταν «πραξικόπημα πρώην πρακτόρων».
Πολιτικό όπλο στα χέρια των αντιπάλων;
Ο Λεχ Βαλέσα υποστήριξε πως οι κατάλογοι της SB για τους πράκτορες «δεν λένε κάτι που να αναφέρεται στις δραστηριότητές τους».
Η «δικαίωση» για τον πρώην πρόεδρο είχε έρθει τότε με την απόφαση ενός ειδικού δικαστηρίου το 2000, αλλά και μια δεύτερη δικαστική απόφαση το 2011.
Πάντως, ο Βαλέσα δεν αρνείται ότι έχει υπογράψει έγγραφο συνεργασίας με την Κρατική Υπηρεσία Ασφαλείας: «Όλοι υπέγραψαν τότε, οπότε έκανα κι εγώ το ίδιο. Ήμουν όμως σίγουρος ότι δεν θα άλλαζα “πλευρά“. Πίστευα ότι έτσι θα μπορούσα να προσφέρω περισσότερα, να προστατέψω περισσότερους συμπολίτες μου», δήλωνε ο πρώην επικεφαλής του συνδικάτου «Αλληλεγγύη» σε συνέντευξή του το 2011.
Οι αντίπαλοι του Λεχ Βαλέζα τον κατηγορούν ωστόσο ότι κατά τη διάρκεια της προεδρικής του θητείας αφαίρεσε από τον φάκελό του στην Κρατική Υπηρεσία Ασφαλείας όλες τις επίμαχες σελίδες.
Ο ίδιος όμως υποστηρίζει στο ιστολόγιό του ότι «δεν μπορεί να υπάρχουν έγγραφα που φέρουν την υπογραφή μου». Αν χρειαστεί, τονίζει, «θα το αποδείξω ενώπιον δικαστηρίου».
Δραματικό ιστορικό πλαίσιο
Λίγο μετά τα Χριστούγεννα του 1970 η κυβέρνηση αύξησε τις τιμές των προϊόντων δραματικά - ακόμη και 30%. Τότε στο Γκντάνσκ έγιναν μαζικές διαδηλώσεις κυρίως από εργάτες που διαμαρτύρονταν.
Ο στρατός και η αστυνομία επενέβησαν με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 45 άτομα. Χιλιάδες φυλακίστηκαν, ανάμεσά τους και ο Βαλέσα. Περίπου 130 από τους συλληφθέντες εξαναγκάστηκαν σε συνεργασία με τις μυστικές υπηρεσίες.
Ο Βαλέσα προφανώς φαίνεται πως τότε είχε υπογράψει μη βλέποντας άλλη λύση. Τα έγγραφα είναι γνήσια και φαίνεται πως και ο ίδιος συνέτασσε εκθέσεις για τους συναδέλφους του και την κατάσταση στο χώρο εργασίας.
Η συζήτηση δεν είναι καινούργια και ο ίδιος ο Βαλέσα παραδέχθηκε ότι «δεν βγήκε τελείως καθαρός από τη φυλακή» και ότι «κάτι υπέγραψε».
Τα τωρινά πάντως έγγραφα τα αμφισβητεί. Ο δικηγόρος του δήλωσε πως η υπόθεση δεν έχει κλείσει και πως θα προβεί και σε άλλα νομικά βήματα.
Ιστορικοί, όπως ο Πάβελ Κόβαλ, ο οποίος ήταν και ευρωβουλευτής, προειδοποιούν πάντως πως «η υπόθεση Βαλέσα δεν είναι άσπρο-μαύρο και πως αντικατοπτρίζει την ιστορία της Πολωνίας. Οι επόμενες γενιές θα κρίνουν τι από όλα αυτά είναι πράγματι αλήθεια».
*Με πληροφορίες από Deutsche Welle
Σύνταξη: Κ. Μπετινάκης
Η επιβεβαίωση βασίζεται σε αποκαλυπτικά έγγραφα που προέρχονταν από το αρχείο του πρώην κουμουνιστή υπουργού Εσωτερικών στρατηγού Τσέσλαβ Κίστσακ, ο οποίος πέθανε στο τέλος του 2015.
Στο σπίτι του οι αρχές ανακάλυψαν πολύ σημαντικά έγγραφα που αφορούσαν την αστυνομία και τις μυστικές υπηρεσίες και τα οποία απλά πήρε μαζί του. Επειδή υπήρχε η υποψία ότι μπορεί τα έγγραφα να παραποιήθηκαν, για να σπιλωθεί το όνομα του Βαλέσα διατάχθηκε γραφολογική έρευνα.
Το αποτέλεσμα όμως ήταν επιβαρυντικό τελικά για τον Λεχ Βαλέσα.Σύμφωνα με το πολωνικό πρακτορείο ειδήσεων PAP, οι ειδικοί εξέτασαν 52 έγγραφα με την υπογραφή του. Για την σύγκριση χρησιμοποιήθηκαν 142 άλλα διαφορετικά δείγματα γραφής από τον Λεχ Βαλέσα.
Τα έγγραφα που εξέτασαν ήταν από το 1971 μέχρι το 1974.
Πρόκειται για εκθέσεις που συνέταξε ο Βαλέσα καθώς και για αποδείξεις των 1.700 σλότι που είχε λάβει (τότε επρόκειτο για ένα πολύ μεγάλο ποσό).
Τη δεκαετία του 1980 είχε ξεκινήσει δημόσια συζήτηση εάν ο Λεχ Βαλέσα - ο κάποτε ισχυρός αρχηγός του συνδικάτου «Αλληλεγγύη» στην Πολωνία -ήταν συνεργάτης των μυστικών υπηρεσιών SB την περίοδο του κομμουνισμού.
Την Τρίτη, έγινε γνωστό στη Βαρσοβία ότι η γραφολογική έκθεση πιστοποιεί ότι η υπογραφή του Λεχ Βαλέσα σε έγγραφα των τότε μυστικών υπηρεσιών είναι γνήσια.
Είναι παλιά ιστορία
Η κατηγορία είναι βαριά αλλά όχι καινούργια. Ήδη στις αρχές της δεκαετίας του ΄80 οι πρεσβείες δυτικών χωρών στη Βαρσοβία αλλά και συνοδοιπόροι του Λεχ Βαλέσα είχαν λάβει από άγνωστο αποστολέα έγγραφα τα οποία υποτίθεται ότι αποδείκνυαν πως ο χαρισματικός επικεφαλής του ιστορικού συνδικάτου «Αλληλεγγύη» ήταν πληροφοριοδότης των μυστικών υπηρεσιών του κομμουνιστικού καθεστώτος.
Το 2011 το Ινστιτούτο Εθνικής Μνήμης (IPN), μια υπηρεσία που ερευνά το κομμουνιστικό παρελθόν της Πολωνίας, διαπίστωσε ότι «τα έγγραφα είχαν πλαστογραφηθεί» από την Κρατική Υπηρεσία Ασφαλείας (SB).
Οι φήμες για τις σχέσεις του Λεχ Βαλέσα με τις μυστικές υπηρεσίες επανήλθαν μετά το τέλος του κομμουνισμού και την εκλογή του στο αξίωμα του προέδρου το 1990.
Το 1992 ο τότε υπουργός Εσωτερικών Άντονι Μακιερέβιτς δημοσίευσε ένα κατάλογο με 64 πρώην πράκτορες της Υπηρεσίας Ασφαλείας που κατείχαν ανώτατα αξιώματα στο πολωνικό κράτος.
Ο διασημότερος εξ αυτών ήταν ο Λέχ Βαλέσα με την κωδική ονομασία «Μπόλεκ».
Την ίδια ημέρα η κυβέρνηση Γιαν Ολσέφσκι ανετράπη, μιας και δεν κατάφερε να ξεπεράσει τον σκόπελο της πρότασης μομφής που κατέθεσε η αντιπολίτευση.
Το τότε κυβερνών κόμμα, το οποίο είχε ιδρυθεί από τους αδερφούς Κατσίνσκι, βρισκόταν ήδη αρκετό καιρό πριν σε έντονη αντιπαράθεση με τον Λεχ Βαλέσα. Μέχρι σήμερα ο πρόεδρος του κυβερνώντος κόμματος «Δίκαιο και Δικαιοσύνης» (PiS) Γιάροσλαβ Κατσίνσκι και ο νυν υπουργός Άμυνας Άντονι Μακιερέβιτς θεωρούν ότι η ανατροπή της κυβέρνησης Ολσέφσκι ήταν «πραξικόπημα πρώην πρακτόρων».
Πολιτικό όπλο στα χέρια των αντιπάλων;
Ο Λεχ Βαλέσα υποστήριξε πως οι κατάλογοι της SB για τους πράκτορες «δεν λένε κάτι που να αναφέρεται στις δραστηριότητές τους».Η «δικαίωση» για τον πρώην πρόεδρο είχε έρθει τότε με την απόφαση ενός ειδικού δικαστηρίου το 2000, αλλά και μια δεύτερη δικαστική απόφαση το 2011.
Πάντως, ο Βαλέσα δεν αρνείται ότι έχει υπογράψει έγγραφο συνεργασίας με την Κρατική Υπηρεσία Ασφαλείας: «Όλοι υπέγραψαν τότε, οπότε έκανα κι εγώ το ίδιο. Ήμουν όμως σίγουρος ότι δεν θα άλλαζα “πλευρά“. Πίστευα ότι έτσι θα μπορούσα να προσφέρω περισσότερα, να προστατέψω περισσότερους συμπολίτες μου», δήλωνε ο πρώην επικεφαλής του συνδικάτου «Αλληλεγγύη» σε συνέντευξή του το 2011.
Οι αντίπαλοι του Λεχ Βαλέζα τον κατηγορούν ωστόσο ότι κατά τη διάρκεια της προεδρικής του θητείας αφαίρεσε από τον φάκελό του στην Κρατική Υπηρεσία Ασφαλείας όλες τις επίμαχες σελίδες.
Ο ίδιος όμως υποστηρίζει στο ιστολόγιό του ότι «δεν μπορεί να υπάρχουν έγγραφα που φέρουν την υπογραφή μου». Αν χρειαστεί, τονίζει, «θα το αποδείξω ενώπιον δικαστηρίου».
Δραματικό ιστορικό πλαίσιο
Λίγο μετά τα Χριστούγεννα του 1970 η κυβέρνηση αύξησε τις τιμές των προϊόντων δραματικά - ακόμη και 30%. Τότε στο Γκντάνσκ έγιναν μαζικές διαδηλώσεις κυρίως από εργάτες που διαμαρτύρονταν. Ο στρατός και η αστυνομία επενέβησαν με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 45 άτομα. Χιλιάδες φυλακίστηκαν, ανάμεσά τους και ο Βαλέσα. Περίπου 130 από τους συλληφθέντες εξαναγκάστηκαν σε συνεργασία με τις μυστικές υπηρεσίες.
Ο Βαλέσα προφανώς φαίνεται πως τότε είχε υπογράψει μη βλέποντας άλλη λύση. Τα έγγραφα είναι γνήσια και φαίνεται πως και ο ίδιος συνέτασσε εκθέσεις για τους συναδέλφους του και την κατάσταση στο χώρο εργασίας.
Η συζήτηση δεν είναι καινούργια και ο ίδιος ο Βαλέσα παραδέχθηκε ότι «δεν βγήκε τελείως καθαρός από τη φυλακή» και ότι «κάτι υπέγραψε».
Τα τωρινά πάντως έγγραφα τα αμφισβητεί. Ο δικηγόρος του δήλωσε πως η υπόθεση δεν έχει κλείσει και πως θα προβεί και σε άλλα νομικά βήματα.
Ιστορικοί, όπως ο Πάβελ Κόβαλ, ο οποίος ήταν και ευρωβουλευτής, προειδοποιούν πάντως πως «η υπόθεση Βαλέσα δεν είναι άσπρο-μαύρο και πως αντικατοπτρίζει την ιστορία της Πολωνίας. Οι επόμενες γενιές θα κρίνουν τι από όλα αυτά είναι πράγματι αλήθεια».
*Με πληροφορίες από Deutsche Welle
Σύνταξη: Κ. Μπετινάκης
Πηγή: www.zougla.gr
