Φέτος το Μεσαίο του δήμου Ωραιοκάστρου γιορτάζει τα 100 χρόνια της ιστορίας του, από το 1920 έως το 2020. Συζητήσαμε για την ιστορία του Μεσαίου, με έναν κάτοικο του Μεσαίου, γνώστη της ιστορίας του χωριού του, αφού  ένα μεγάλο μέρος της ζωής του ασχολήθηκε με την ιστορία του Μεσαίου. Ο λόγος για τον Θεόδωρο Αμανατίδη, ή όπως τον φωνάζουν οι φίλοι τον  Τάσο.  Ο Τάσος είναι «ασταμάτητος» όταν  μιλάει για το Μεσαίο, κάπου προσπάθησα να τον «φρενάρω» αλλά είναι πραγματικά  μια ανεκτίμητη πηγή πληροφορίας και ιστορικών γεγονότων. Ας δούμε παρακάτω τι μας διηγήθηκε ο Θεόδωρος Αμανατίδης για τα 100 χρόνια ζωής του Μεσαίου:

“Η ιστορία που θα διηγηθώ ξεκινά με  τους πρώτους κατοίκους που ύστερα από ταλαιπωρίες, εξορίες έφτασαν εδώ το 1920. Ξεκίνησαν από τον δυτικό Πόντο και συγκεκριμένα από τα Κοτύωρα την σημερινή Ορντού.

Από το 1910 – 1918 από χωριά της  περιοχής Κοτυώρων έφευγαν κάποιοι λόγω του ότι οι Τούρκοι τους έστελναν στα τάγματα εργασίας (θανάτου) (Εμελέ  Ταμπουρού) και πολλοί έφυγαν και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή  Σοχούμι, στο Μεσσοχώρι και σε άλλα χωριά όπως Τσεβισλίκ και Λάτα στην περιοχή της σημερινής Αχπαζίας στην Γεωργία.

Από αυτούς πολλοί το 1920 ήρθαν στην Ελλάδα και μπήκαν σε καραντίνα στην Καλαμαριά, στα Απολυμαντήρια ή στα καθαρτήρια και αρκετοί πέθαναν εκεί.

Εδώ, στο Μεσαίο, ήρθαν περίπου 30 οικογένειες και βρήκαν ένα οικισμό που ονομάζονταν Τσουμά Μαχαλά, ένας τούρκικος οικισμός, ο οποίος δημιουργήθηκε στα τέλη του 14^ου αρχές του 15^ου αιώνα (δλδ 1490 με 1510 περίπου) από Τούρκους Κονιάρους και Γιουρούκους οι οποίοι μετά την άλωση της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους, το 1432 νομίζω,  ήρθαν και κατοίκησαν  στη  Μπάλτζα, το σημερινό Μελισσοχώρι. Αυτοί οι Τούρκοι λοιπόν ήρθαν και δημιούργησαν άλλους οικισμούς το Τζουμά Μαχαλά (Παρασκευοχώρι),  το  Δαοτλί (Μονόλοφος) και το  Γενί Μαχαλά (Πετρωτό)

Όταν οι οικογένειες αυτές εγκαταστάθηκαν στον οικισμό δεν βρήκαν Τούρκους. Στην απογραφή του 1913 της Γενικής  Διεύθυνσης Αστυνομίας Θεσσαλονίκης στον οικισμό ζούσαν 59 άντρες και 50 γυναίκες, όλοι Τούρκοι. Αλλά οι κάτοικοι αυτοί  έφυγαν σιγά σιγά και στον 1^ο Παγκόσμιο Πόλεμο δεν υπήρχε κανείς στον οικισμό. Έφυγαν και για ένα άλλο λόγο. Εδώ υπήρχε στρατιά από τον Λαγκαδά έως τον Αξιό. Υπήρχαν οχυρωματικά έργα πάρα πολλά και  σε μεγάλη ακτίνα στην περιοχή και ήταν Βρετανική η κυριαρχία.Οι Βρετανοί με τους Τούρκους ήταν όμως σε εμπόλεμη κατάσταση.

Όταν λοιπόν ήρθαν εδώ δεν βρήκαν κανένα Τούρκο, παρά μόνο έναν Έλληνα ονόματι  Θεοχάρη, που είχε έρθει από τα Μεγάλα Λιβάδια, έμεινε λίγο και μετά έφυγε.

Οι δυσκολίες τον πρώτο καιρό  ήταν πάρα πολλές, κούραση, αρρώστιες, δυστυχίες,  έφερναν νερό κάτω από την βρύση, εκεί που έχουμε το πάρκο του Ιασωνίδη και άρχισαν σιγά σιγά να μπαίνουν σε ένα ρυθμό, που ήταν δύσκολος τα πρώτα χρόνια της προσφυγιάς τους. Έχτισαν την εκκλησία και το σχολείο.  Η εκκλησία χτίστηκε με κόπο από τους κατοίκους. Γι’ αυτό το κάθε κτίριο έχει συναισθηματική αξία εδώ στο χωριό.

Το 1925 ήρθε ο Λεωνίδας ο Ιασωνίδης, τότε υπουργός Προνοίας αλλά και Διοικητής Βόρειας Ελλάδας. Άκουσε τις απόψεις και τα προβλήματά τους, τον ονόμαζαν ο βουλευτής των προσφύγων, τον πήγαν στην βρύση και του παραπονέθηκαν ότι μετέφεραν από 500 μ το νερό επειδή δεν είχαν νερό μέσα στο χωριό από την περιοχή Κάθε Πεγάδ. Τελικά βρέθηκε νερό  επάνω στην οροσειρά Καρδακλί και από εκεί με σωληνώσεις έφεραν το νερό στο Μσιό. (1930). Η αλήθεια είναι όμως  ότι δεν έμεινε κάποια παλιά βρύση σαν ιστορική παρακαταθήκη.

Κοινοτικά υπαγόμασταν στο Μελισσοχώρι. Εκεί πήγαιναν για όλες τις υποθέσεις τους. Ακόμη και Ειρηνοδικείο υπήρχε.

Το 1926 με ΦΕΚ άλλαξαν οι ονομασίες των οικισμών. Το Τζουμά ονομάστηκε Μεσιό,  ο Γενί Μαχαλάς ονομάστηκε Πετρωτό, και τοι Δαουτλί ονομάστηκε Μονόλοφος ενώ το Πουρνάρι παρέμεινε όπως έχει. Τότε έγιναν οι 4 οικισμοί μια κοινότητα με έδρα το Μεσιό.

Τέλη  του 1933 με ΦΕΚ της Πολιτείας έγινε η δημιουργία της Κοινότητας Μεσιό.

Το Φεβρουάριο 1934 έγιναν οι πρώτες εκλογές και τον Απρίλιο συνήλθε το πρώτο κοινοτικό συμβούλιο με πρόεδρο τον Ταυλάρη Κωνσταντίνο, αντιπρόεδρο τον Θεόδωρο Μαρμαρίδη και συμβούλους τους   Ιωάννη Παραστατίδη, Φωτάκη Μπαλά και Κουγιουμτζιδη Σταύρο. Κάθε χρόνο άλλαζε ο πρόεδρος.

Το 1937 η Νομαρχία όρισε Διοικούσα Επιτροπή και αυτό γινόταν μέχρι το 1950. Μετά γίνονταν εκλογές.

Στις 10 Φεβρουαρίου 1937  έπεσε η ιδέα για κτίσιμο κτιρίου της Κοινότητας γιατί μέχρι τότε πλήρωναν ενοίκιο 1200 δρχ. Το 1939 αποφάσισαν οι δύο από τους τρείς (έλειπε ο Μαραγκινός Ιωάννης από το Πουρνάρι),  ο πρόεδρος Καλαιτζίδης  Χαράλαμπος και ο σύμβουλος Χαράλαμπος Μαρμαρίδης την δημιουργία των κοινοτικών γραφείων 200 τμ και έκαναν μειοδοτικό διαγωνισμό και ανέλαβε το χτίσιμο ο τεχνίτης ο Παύλος Αμανατίδης  Στην ίδια απόφαση το Κοινοτικό συμβούλιο αποφάσισε οι κάτοικοι από 18-62 ετών να προσφέρουν προσωπική εργασία  για την κατασκευή της κοινότητας, των δρόμων κλπ. 3 φορές την εβδομάδα.

Είναι συναισθηματικοί οι λόγοι ώστε να  παραμείνει το κτίριο της Κοινότητας, ο κόπος, ο ιδρώτας των κατοίκων να μην πεταχθεί  η ιστορική αξία.  Να στηριχθεί, να εξωραισθεί, να ανανεωθεί να στερεωθεί, για να γίνει  Ιστορικό Αρχείο Παλαιάς  Κοινότητας που να έχει όλο το φωτογραφικό υλικό των προέδρων της Κοινότητας των συμβούλων αναπαραστάσεις κοινοτικών συμβουλίων και αν σιγά σιγά βάλουμε  οδούς και ονόματα θα έλεγα να ονομασθεί Ιστορικό Αρχείο Παλαιάς  Κοινότητας Χαράλαμπος Καλαιτζίδης και μέσα μια αίθουσα του να ονομασθεί αίθουσα Χαράλαμπου Μαρμαρίδη.  Αυτή είναι η πρότασή μου με τον νέο φορέα που ετοιμάζω «Φίλοι Ιστορικού Αρχείου Παλιάς Κοινότητας Μεσαίου».

Είναι θετικό που γίνεται ο  εξωραισμός και η διάπλαση της πλατείας αλλά δεν υπάρχει ηρώο,  Αν μείνει η Κοινότητα, θα μπορούσε να είναι  τόπος συγκέντρωσης κατοίκων, επίσκεψη στο αρχείο, στο πάρκο, το Πνευματικό Κέντρο.

Το 1952 έγινε η συγχώνευση του Δαουτλί με το Πουρνάρι και κατέβηκαν στον σημερινό Μονόλοφο ενώ η νέα Κοινότητα Μεσαίου έγινε το 1949 με ΦΕΚ και δημιουργήθηκε η κοινότητα Μεσαίου στην οποία ανήκαν τα 3 χωριά, Μεσαίο, Μονόλοφος και Πετρωτό.

Το 1922 και 1923 ήρθαν και άλλες οικογένειες από τον Πόντο μέχρι το 1929 και το 1930 ο πληθυσμός έφθανε τους 400 κατοίκους.

Στις 10/3 του 1960 έγινε η θεμελίωση του ναού της Αναλήψεως και Αγίου Φωτίου

Μετά το 1990  χτίστηκε το Πνευματικό Κέντρο.

Το 2007 έγινε το Μνημείο και είναι αφιερωμένο στους πρώτους κατοίκους και στην Γενοκτονία των ανθρώπων μας.

Το 1940 πολλοί πήγαν στο μέτωπο,  ένας τραυματίστηκε ο Χαράλαμπος Παπαδόπουλος κάτοικος Μονολοφου, που νοσηλεύθηκε στο νοσοκομείο Ιωαννίνων που βομβαρδίστηκε και ο ίδιος σκοτώθηκε εκεί. Αρκετοί τραυματίστηκαν ελαφρά.

Η πρότασή μου για το ηρώο που θα χτιστεί είναι να ονομασθεί Ηρώο Μεσιωτών Αγωνιστών Αλβανικού Μετώπου.

Μεγαλύτερες στιγμές του τόπου η μετανάστευση το 1960 στη Γερμανία κυρίως.. Μερικοί από αυτούς επέστρεψαν.

Το 1978 με το σεισμό της Θεσσαλονίκης κατέρρευσαν πολλά σπίτια, δόθηκαν δάνεια από την ΥΑΣΒΕ και το χωριό άλλαξε όψη.

Την δεκαετία του 1990 με το άνοιγμα των συνόρων πρόσφυγες ποντιακής καταγωγής ήρθαν στο χωριό, κυρίως από το Καζακστάν και αρκετοί οικονομικοί μετανάστες από την Αλβανία. Το χωριό τους προστάτεψε, ο σύλλογος  τους αγκάλιασε.

Το 2012 έφυγε από το Μεσαίο, το δημοτικό σχολείο και ήταν μεγάλο πλήγμα για το χωριό,

Κατά τον εμφύλιο ένας δάσκαλος ο Σωτηράκος Κωνσταντίνος  είχε ενώσει το χωριό, και ηρεμούσε τα πράγματα. Μάζευε τροφές και έδινε σε όλους. Έλεγε «Μπόρα είναι και θα περάσει».. Μια δυο  φορές πέρασαν οι Γερμανοί και οι Βούλγαροι και πήραν ζώα. Επίσης οι Γερμανοί είχαν  το λατομείο με εργάτες ντόπιους και με χαμηλά μεροκάματα.

Το 2011 ο σύλλογος έκανε πρόταση (δική μου) να ονομασθεί το χωριό Ν. Κοτύωρα για να συνδεθεί ο τόπος καταγωγής με τον τόπο που ζουν σήμερα οι κάτοικοι αλλά η πλειοψηφία δεν το θέλησε και τότε προχώρησα σε αλλαγή  του ονόματος του συλλόγου σε Ν. Κοτύωρα.

Ο Ιερός Λόφος ονομάστηκε το 1998 σαν  Ιερός Λόφος  Ν Κοτυώρων γιατί  όλοι οι κάτοικοι που ήρθαν από εκεί είναι ενταφιασμένοι εδώ.

Το 1952 το Κοινοτικό συμβούλιο έκανε μια πολύ όμορφη πλατεία μαζί με την βρύση αλλά δυστυχώς καταστράφηκε.

Κλείνοντας, θάθελα να τονίσω ότι η άποψή μου είναι ότι η  Παλαιά Κοινότητα, «θα είναι έγκλημα κατά της Ιστορίας του χωριού μου να κατεδαφιστεί»

*η συνέντευξη δόθηκε στον Γ. Χατζηγεωργίου  πολύ πριν την παραίτηση του Θεόδωρου Αμανατίδη απο το τοπικό συμβούλιο του Μεσαίου.